İşletmeler ve KOBİ'lerin rekabet edebilirliğini artırmaya yönelik Avrupa Birliği teşvik programı COSME’nin koordinasyonunun güçlendirilmesi, tanıtımı ve yararlanıcıların kapasitesinin artırılmasına yönelik, COSME Türkiye adı verilen teknik destek projesinin açılış konferansı 3 Aralık 2019 tarihinde Ankara’da gerçekleştirildi. Genel Sekreterimiz S. Koray Hatipoğlu da bu toplantıda yer aldı.
KOBİ'lerin finans kaynaklarına erişimlerine; işletmelerin dışarıya açılabilmelerine ve dış pazarlara erişimlerine; rekabet edebilirlik için elverişli ortamın yaratılmasına destek olan ve girişimcilik kültürünü teşvik eden, 2,3 milyar Avro bütçeye sahip COSME programı 2014 – 2020 yıllarını kapsıyor. Uygulama döneminin sonuna yaklaşan proje kapsamında bazı çağrılara KOBİ’ler doğrudan başvuru yapabiliyor olsa da, temel faydalanıcılar KOBİ’lere hizmet sunan ve onlarla ilgili kurum ve kuruluşlar olarak öne çıkıyor.
Sonraki dönem teşvik programlarına hazırlık amacı da taşıyan söz konusu teknik destek projesiyle ise KOBİ’lerin COSME programına katılım seviyelerinin artırılarak sunduğu faydalardan daha çok faydalanmalarını sağlamak üzere teknik destek mekanizma ve faaliyetlerinin güçlendirilmesi amaçlanıyor. Bu kapsamda gerçekleştirilecek faaliyetler özetle şöyle:
- Programın koordinasyon kapasitesinin güçlendirilmesi,
- Potansiyel ve mevcut teşvik yararlanıcılarına yönelik genel ve hedef grup eğitimleri verilmesi,
- Proje geliştirme ve yazma çalıştayları düzenlenmesi ve bu alanda koçluk hizmeti verilmesi,
- İş birliği olanaklarının güçlendirilmesi amacıyla networking faaliyetlerinin düzenlenmesi
- Programın görünürlüğünün ve bilinirliğinin artırılması.
AB Destek Programlarını Birbirine Bağlıyor
Konferansın açılışında öncelikle söz alan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, AB Mali Programları Daire Başkanı Alperen Sağkaya, Avrupa ile entegrasyon için önemli olan bu projenin iki önemli amacına vurgu yaptı. Bunlardan ilki, KOSGEB’in kapasitesinin geliştirilerek yeni açılacak programlardan KOBİ’lerin daha fazla faydalanmalarını sağlamak için hazırlık yapılması... İkincisi de, rekabet gücünün, sürdürülebilirliğin artırılması için eğitim ve çalıştayların düzenlenmesi…
Önümüzdeki Dönemde Teşvik Programlarından Etkin Şekilde Yararlanma Konusunda Katkı Projesi
T.C. Dışişleri Bakanlığı, AB Başkanlığı, Mali İşbirliği ve Proje Uygulama Genel Müdür Vekili Bülent Özcan da açış konuşmasında söz konusu projenin iki farklı AB kaynak programını birleştirdiğine vurgu yaptı. Genel olarak hibe şeklinde olan Katılım Öncesi Mali Yardım Programı (IPA) kapsamındaki destekten farklı olarak COSME Programı için ülkelerin mali katkı sağladığını, söz konusu proje kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler ile bu katkımızın karşılığını almaya çalıştığımızı aktardı. COSME kapsamında verilen koçluk vb. hizmetlerin bu amaca hizmet ettiğini belirtti.
2014-2020 yıllarını kapsayan programın süresi içinde IPA ve diğer Birlik programlarının konsolidasyonunun sağlanmasında sıkıntılar olduğunu, buna yönelik bir altyapı oluşturulamadığını söyledi. Devlet Kurumları, STK’lar, akademi, girişimciler gibi farklı faydalanıcıların, IPA, Horizon, Erasmus gibi AB programlarından yalnızca kendileri ile ilgili olanlarını takip ettiklerini belirterek bu projenin, IPA dışındaki tüm programları etkin şekilde kullanma felsefesini oturtma konusunda test olacağını belirtti. Bu hedefe ulaşmak için tüm AB programlarının üst yönetim kadrolarını davet ederek başarılı ve başarısız olan yanlarını değerlendireceklerini söyleyerek, projenin 2021 sonrası dönemdeki programlardan daha etkin bir şekilde faydalanma konusunda destek sağlayacağını sözlerine ekledi.
Türkiye, COSME’ye Dâhil 39 Ülke Arasında Sekizinci Sırada
KOSGEB Başkanı Prof. Dr. Cevahir Uzkurt da açış konuşmasında 2,3 milyar Avro bütçesiyle, 2014-2020 döneminde KOBİ’ler için geliştirilen en önemli çerçeve programı olma özelliğini taşıyan COSME’de en önemli bileşenin finans konusu olduğuna dikkat çekti. Bu kapsamda KOBİ’lere esnek kredi olanağı sağlandığının altını çizdi. Avrupa’nın en büyük KOBİ teşkilatı olan Avrupa İşletmeler Ağı’nda ülkemizin etkili konumda olduğunu da sözlerine ekledi. Uzkurt ayrıca AB’nin iş ortamının iyileştirilmesi ve yalınlaştırılmasına önem verdiğini ve kümelenmeleri desteklediğini belirtti. Ülkemizin COSME programından yararlanma konusunda, 39 ülke arasında sekizinci sırada olduğunu söyledi.
Proje AB’nin KOBİ’lere Verdiği Önemi Gösteriyor
AB Türkiye Delegasyonu Başkan Yardımcısı Eleftheria Pertzinidou da projenin Türkiye - AB ilişkilerini güçlendireceğine ve AB’nin KOBİ’lere verdiği önemi gösterdiğine vurgu yaparak, ülkemizin sekizinci büyük yararlanıcı olmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Ülkemizin AB’ye en çok ihracat yapan dördüncü, AB’den en çok ithalat yapan beşinci ülke olduğunu söyleyerek AB’nin Türkiye için her zaman büyük bir Pazar olduğunu belirtti. Bu sebeple COSME, Horizon vb. birçok programla AB’nin Türk KOBİ’lerine desteklerini sürdürdüğünü aktardı.
Program kapsamında 26 projenin uygulanma aşamasında olduğunu, 10-15 projenin de değerlendirme aşamasında olduğunu aktardı. İçerdiği ortaklıklar sebebiyle ülkemizin COSME’den daha çok faydalanmasının diğer ülkeler için de olumlu olduğunu, daha sağlam bir bütünleşme sağlanacağını belirtti.
Proje Kapsamında Eğitimler ve Koçluk Hizmetleri Ön Planda…
Program ve projeye ait sunumlar bölümünde, Ekip Lideri Bill McConkey proje bütçesi, süresi ve etkinlikleriyle ilgili bilgiler paylaştı. Projenin üç ana etkinliğinden biri olan koordinasyon desteği kapsamında KOSGEB içi, sertifikalı ve eğitici eğitimleri düzenleyeceklerini, sonraki Birlik programlarına hazırlık yapmak amacıyla çalışma ziyaretleri gerçekleştireceklerini belirtti. Bir diğer etkinlik olan yararlanıcı kapasitesinin artırılması konusunda koçluk hizmeti sunacaklarını, finansmana erişim konusunda odaklı eğitimler düzenleyeceklerini ve yine koçluk yapacaklarını aktardı. Bununla ilgili olarak Avrupa İşletmeler Ağına yönelik eğitimler kapsamında çalışma gruplarının oluşturulacağını ve belirli konulara yönelik çalıştaylar düzenleneceğini de sözlerine ekledi.
Projenin son çıktısı olan görünürlük faaliyetleri kapsamında da bir sonraki AB programı tanıtımının yapılması, kapanış konferansı gibi faaliyetlerde bulunacaklarını belirtti.
Program Bileşenleri
Program Direktörü N. Pınar Işın yaptığı sunumda COSME Programıyla ilgili bilgiler paylaştı. (Program broşürüne buradan, detaylı bilgilere de buradan ulaşabilirsiniz.) Programın bileşenlerinden ‘Finansmana Erişim’ kapsamında teminat bulmakta güçlük çeken firmalara, finansal aracı kuruluşlar vasıtasıyla destek olduklarını belirtti. Burada başvuruyu KOBİ değil finansal kuruluş yapıyor. Kredinin geri dönüşünde sorunlar yaşanması durumunda Avrupa Yatırım Fonu garantisi bulunuyor.
‘Pazarlara Erişim’ bileşeni kapsamında oluşturulan Fikri Mülkiyet Hakları KOBİ Yardım Masasının sorulara birebir yanıt verdiğini belirterek AB-Japonya Sınai İşbirliği Merkezi ve Avrupa İşletmeler Ağının faaliyetleri hakkında bilgi verdi.
‘Çerçeve Koşullarının İyileştirilmesi’ bileşeni dâhilinde “önce küçük” mantığı ile hareket edildiğini, kümelenme desteklerinin bu kapsamda sürdürüldüğünü aktardı. İlgili platformlara üyelikle kümelenmelerin dünya standartlarına erişmesine destek olduklarını, AB görünürlüğünün sağlanması için turizm sektörüne yönelik özel uygulamaların bulunduğunu belirtti.
‘Girişimcilik ve Girişimcilik Kültürü’ bileşenine yönelik olarak da, işletmelerin paylaşımına önem verildiği için 2009’dan bu yana Erasmus programının başarıyla uygulandığını, genç girişimcilerin tecrübeli olanlarla ortak iş yapmalarının desteklendiğini aktardı. Ayrıca Girişimci Eğitim Ağı, Kadın Girişimcilik ve Dijital Girişimcilik başlıklarına yönelik özet bilgiler paylaştı.
Işın ayrıca Programın Türkiye ulusal koordinasyonunda sorumlu olan KOSGEB’in bu kapsamda gerçekleştirdiği faaliyetlerden örnekler sundu.
Panel: COSME Deneyimleri ve Başarı Hikâyeleri
Konferansın panel bölümünün moderatörlüğünü AB VE Dış İlişkiler Dairesi Başkanı Necati Günaydın yaptı. KGF (Kredi Garanti Fonu) Genel Müdür Yardımcısı Caner Teberoğlu, Özyeğin Üniversitesi, Genç Girişimciler İçin Erasmus Projesi Koordinatörü Özden Anık Tekir ve Avrupa İşletmeler Ağı EBIC-EGE Konsorsiyumu Proje Koordinatörü Doç. Dr. Serdal Temel konuşmacı olarak yer aldı.
1 Günde Kredi İmkânı
Caner Teberoğlu, daha önce finansal aracı kuruluşlar olan bankaların proje kapsamında ayrı ayrı başvurular yaptığını, kendilerinin 29 banka için ortak başvuru yapıp çağrıya çıktıklarını ve 14 bankanın olumlu dönüş yaparak sisteme dâhil olduğunu aktardı. Bu bankalar aracılığıyla 2019’un tamamı için planlanan teşvik miktarını Haziran ayı sonuna kadar yararlanıcılara kullandırdıklarını, AB’nin açtığı ikinci kısım destek tutarını da yılsonuna kadar kullandırmayı planlandıklarını belirtti. 2020 için tahsis edilmiş tutarın dışında, diğer ülkeler tarafından kullanılmayacak kısımların da ülkemiz KOBİ’lerine tahsis edilmesi için görüşmelerin sürdüğünü aktardı.
Program sayesinde kullandırılan KOBİ destek kredilerinin garantörlüğünün %40’ını KGF, %40’ını AB’nin üstelendiğini, bankaların yalnızca %20 oranında riski bulunduğu için bu kredilerin onlar için de cazip hale geldiğini sözlerine ekledi. Ayrıca banka aracılığıyla kullandırılan kredilerin raporlamasını da KGF’nin yapmasıyla bankaların kredi verme konusunda teşvik edildiğini aktardı.
Kredi yararlanıcılarının %26 oranıyla imalat sektöründe ağırlık kazandığını, ardından %7 oranıyla inşaat sektörünün geldiğin belirtti. En çok kredi kullandırılan illerin sırasıyla İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa ve Konya olduğunu aktardı. Her bir firma için 1 milyon TL’ye kadar tutar için kefil olunduğunu, en az 36, en çok 60 ay vade yapılabildiğini ve bir yıl ödemesiz seçeneklerin bulunduğunu da söyledi. Kredilerin hem yatırım hem de işletme amaçlı talep edilebileceğini de ekledi.
Başvuru yapılan bankanın sistemden başvuru yaptığını, uygun bulunduğu takdirde bir günde onay verildiğini, ertesi gün başvuru yapılan bankadan kredinin kullanılabileceği aktardı. 500 bin ve 1 milyon TL arasındaki tutarda başvurularda KGF’nin özel bir değerlendirme yaparak karar verdiğini, bunun altındaki tutarlar için böyle bir değerlendirme olmadığını, bankanın anlaşma yapmış olması ve KGF onayıyla kredinin kullanılabildiğini söyledi.
Bu kredinin bir nevi sermaye desteği olarak kullanılabildiğini fakat sonrandan, firmanın kazançlarıyla bunu geri ödeme yükümlülüğü bulunduğuna vurgu yaptı.
Proje Yazmanın İncelikleri
Özden Anık Tekir paneldeki konuşmasında, Özyeğin Üniversitesi’nin öncelikle bir AB üniversitesiyle ortak olarak çağrıya girdiğini, ikincisinde ise tek başlarına başvurduklarını aktardı. Bu örnekten yola çıkarak yararlanıcıların uzmanı oldukları konuda proje geliştirebilecekleri gibi, başka bir uzmanla ortak şekilde programa katılabileceklerini belirtti. Genç girişimci programında herhangi bir yaş sınırı bulunmadığını, girişimcilik kararı veren olunması yani yeni girişimci olunması gerektiğini belirtti. Sadece yeni iş fikirlerini yeterli olmadığını, işi gerçekleştirmek için İngilizce bilgisinin yeterli olup olmadığının da değerlendirildiğini söyledi. Ayrıca değerlendirme şartları içinde, tekrar ülkeye dönüp katkı sağlayacak olmanın ve know-how transferinin önemine vurgu yapan Tekir, ilk teşvik alan girişimcilerden birinin elektrikli otomobil parçası yapmak üzere 3 ay süreyle Almanya’ya gittiğini ve bu sürede yapılan çalışmalarla destek aldığı projeyi başarılı bir şekilde hayata geçirdiğini aktardı. Aynı kişinin projeyle ilgili devam eden çalışmalarına Alman ortak aldığını da ekledi.
Ülkemize yeni girişimcilerin çekilmesi için sanayimizi anlatmamız gerektiğinin altını çizen Tekir, 4-5 ülkeli konsorsiyumlarla pazarlama, bütçe yönetimi vb. her alanda gelişim gösterildiğini söyledi. Söz konusu proje koordinasyonunun adeta küçük boyutlu bir şirket yönetimi ile eşdeğer olduğunu ve gelişim açısından büyük katkı sağladığını belirtti. Fakat bu konuda doğru ortağı seçmenin önemine de vurgu yaptı. Erasmus programının LinkedIn hesabının yardımcı olabileceğini hatırlattı. Ülke şirketlerinin genel uzmanlık alanlarıyla proje ihtiyacını örtüştürerek seçim yapılabileceğini aktardı.
Konuyla ilgili riskler arasında yeni girişimcilerin süreç aşamasında vazgeçmesinin bulunduğunu, buna önlem olarak yedekli çalışmanın önemli olduğunu vurguladı. Ayrıca ölçülü hedef konmasının ve bunun çerçevedeki tüm girişimcileri düşünerek yapılmasının önemli olduğunu aktardı. “Birkaç aylığına yurt dışına gidilip bir şeyler öğrenilmesi çabalarına değecek bir proje kurgulandı mı?” sorusunun yanıtlanmasını istedi.
Ortak seçerken yüz yüze görüşmenin önemine değinen Tekir, bütçe oluştururken yeteri kadar ayrıntılı planlama yapılmamasını proje faydalarına zarar vereceğini veya ek kaynak kullanımı gerektirebileceğini söyledi. Örnek olarak, konsorsiyumla yalnızca tek bir merkezde ortak toplantı kurgulanarak bu bütçelendiyse; söz gelimi konsorsiyum içinde Alman firma var ve onların operasyonlarını görmek amacıyla buraya da bir ziyaret gerekirse ve bu da bütçeye konmadıysa teşvik programından bu masrafın karşılanamayacağını söyledi.
Avrupa İşletmeler Ağına Üyeliğin Sağladığı Birçok Ücretsiz Fayda Var
Panel oturumunun diğer konuşmacısı olan ve Türkiye’deki 11 konsorsiyumdan birini koordinatörlüğünü yürüten Doç. Dr. Serdal Temel de programın ticaret, araştırma, teknik, fonlama ve daha birçok alanda ortak çalışma imkanı sağladığını belirterek, Avrupa İşletmeler Ağı web sitesine girilecek 1,5 sayfalık profil bilgisiyle birçok AB fonundan yararlanılması için ortaklıklar oluşmasının sağlanabildiğini aktardı. Firmaların yanı sıra STK’ların ve OSB’lerin de bu ağla bir araya gelmeleri sonucunda, daha çok fondan faydalanma amacımıza daha da yaklaşmış olacağımızın altını çizdi.
Endüstri kapasitemizin hem nicel hem de nitel olarak iyi durumda olmasının en güçlü yönlerimizden bir olduğunu vurgulayarak, tek başına fiyat rekabetinin sorunlu olduğunu ama bir noktaya ulaştırdığını, bundan sonraki süreçte katma değeri yüksek ürünlere yönelmemiz gerektiğini aktardı. Ticaret yapma azmimizin de buna destek olacağını belirterek bu alandaki başarı hikâyelerinden örnekler sundu.
AB çağrılarından zamanında haberdar olabilmek içi Avrupa İşletmeler Ağı ile sürekli temasta olmanın öneminin altını çizdi. Bunun kurumsal gelişimin yanı sıra firmaların ticaret kapasitesi ve rekabet gücüne de, ücretsiz şekilde olumlu katkı yapacağını belirtti.
COSME Programı kapsamında sektörümüzü de ilgilendirecek çağrıların duyurularına web sitemizden ulaşabilirsiniz.
COSME Programı broşürüne buradan, detaylı bilgilere de buradan ulaşabilirsiniz.
Programla ilgili detaylı bilgi ve tüm çağrılar için de https://cosme.kosgeb.gov.tr/ adresini ziyaret edebilirsiniz.
